Polskie Stowarzyszenie Biomateriałów

Historia Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów (PSB) sięga początku lat 90-tych XX wieku, kiedy wśród osób zajmujących się wytwarzaniem i badaniem materiałów dla potrzeb medycyny narodził się pomysł utworzenia organizacji skupiającej zarówno naukowców, lekarzy, a także przedsiębiorców związanych z szeroko pojętymi biomateriałami. Zebranie założycielskie, w którym udział wzięło 28 osób, odbyło się 26 października 1995 r. podczas VI Konferencji "Biomateriały Węglowe i Ceramiczne" w Rytrze. Na wniosek Komitetu Założycielskiego, decyzją Sądu Wojewódzkiego w Krakowie, Stowarzyszenie zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń w dniu 29 lutego 1996 roku. PSB działa na podstawie ustawy z dn. 7 kwietnia 1989 roku - Prawo o Stowarzyszeniach (Dz.U. Nr 20 poz.4.) oraz na podstawie Statutu Stowarzyszenia. Od 2004 roku Polskie Stowarzyszenie Biomateriałów jest afiliowane przy istniejącym od 1976 roku Europejskim Stowarzyszeniu Biomateriałów (European Society for Biomaterials). 

Pierwsze Walne Zebranie Członków PSB, podczas którego dokonano wyboru Władz Stowarzyszenia tj. Zarządu, Komisji Rewizyjnej oraz Sądu Koleżeńskiego odbyło się 18 maja 1996 r. Prezesem Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów, który pełnił swoją funkcję do 2013 roku, został dr n. med. Emil Staszków – lekarz ortopeda, pionier w zastosowaniu materiałów węglowych w chirurgii rekonstrukcyjnej narządu ruchu. W latach 2014-2016 funkcję Prezesa PSB sprawował prof. dr hab. inż. Jan Chłopek – Kierownik Katedry Biomateriałów i Kompozytów Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a w 2017 roku stanowisko to objęła prof. dr hab. inż. Elżbieta Pamuła, także pracownik Katedry Biomateriałów i Kompozytów WIMiC AGH.

Celem Stowarzyszenia jest współdziałanie w tworzeniu interdyscyplinarnych stosunków partnerskich i wspólne realizowanie projektów i inicjatyw służących rozwojowi wiedzy o materiałach dla medycyny, ich promowaniu, zastosowaniu w teorii i praktyce. Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez działalność naukową, badawczą, edukacyjną i wydawniczą. Obecnie do Stowarzyszenia należy ponad 200 członków zwyczajnych pochodzących z całej Polski, wśród których większość stanowią pracownicy naukowi, zarówno z obszaru nauk technicznych, jak i medycznych, oraz studenci i doktoranci. Zgodnie ze Statutem Polskie Stowarzyszenie Biomateriałów posiada prawo do nadawania osobom szczególnie zasłużonym dla realizacji celów Stowarzyszenia godności Członka Honorowego. W dotychczasowej historii PSB godność ta została przyznana czterem osobom tj. prof. dr. hab. inż. Romanowi Pampuchowi, prof. dr. hab. n. med. Wojciechowi Marii Kusiowi, dr. n. med. Emilowi Staszkowowi oraz Prof. dr. hab. inż. Stanisławowi Błażewiczowi.

Raz w roku, w grudniu, członkowie Stowarzyszenia spotykają się na Walnym Zebraniu Członków w Krakowie, gdzie podsumowywana jest całoroczna działalność PSB i nakreślane są kierunki dalszych działań. Walne Zebranie Członków, jako najwyższa władza Stowarzyszenia, podejmuje decyzje we wszystkich najważniejszych sprawach m.in. powołuje i odwołuje Zarząd, w tym Prezesa, Komisję Rewizyjną, Sąd Koleżeński, Redaktora Naczelnego Czasopisma, nadaje godność Członka Honorowego Stowarzyszenia, przyjmuje okresowe sprawozdania Zarządu, uchwala zmiany statutu, wysokość wpisowego i składek członkowskich oraz tryb ich opłacania. Tradycją corocznych spotkań są Krakowskie Kolacje Wigilijne, które są dodatkowym czynnikiem integrującym środowisko naukowe, a także doskonałą okazją do nawiązania bliższych, mniej formalnych kontaktów oraz wymiany doświadczeń i opinii, które przekładają się na efektywne działanie całej organizacji.

Jednym z ważniejszych elementów działalności statutowej Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów jest działalność wydawnicza. W 1997 roku Stowarzyszenie wydało pierwszy numer bardzo oczekiwanego przez środowisko techniczne i medyczne czasopisma „Inżynieria Biomateriałów”. Na stanowisko Redaktora Naczelnego został powołany prof. dr hab. inż. Stanisław Błażewicz, który kierował czasopismem nieprzerwanie do 2006 roku. Od 2007 roku funkcję Redaktora Naczelnego pełnił prof. dr hab. inż. Jan Chłopek, a czasopismo zyskało nowy anglojęzyczny tytuł, funkcjonujący do dzisiaj, tj. „Engineering of Biomaterials”. Od początku istnienia kwartalnika artykuły publikowane były w dwóch wersjach językowych - polskiej i angielskiej, aby w ten sposób dotrzeć do jak największej liczby odbiorców krajowych i zagranicznych. Obecnie, z uwagi na międzynarodowy charakter czasopisma, prace publikowane są wyłącznie w języku angielskim. W czasopiśmie ukazują się prace oryginalne oraz artykuły przeglądowe dotyczące inżynierii biomateriałów i inżynierii biomedycznej. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministra Edukacji i Nauki (20 pkt.) oraz jest indeksowane w bazach Index Copernicus, BazTech, Polska Bibliografia Lekarska oraz Polska Bibliografia Naukowa. W 2017 roku podczas corocznej konferencji Stowarzyszenia w Rytrze czasopismo uroczyście obchodziło 20-lecie swojego istnienia. W latach 2019-2020 czasopismo zostało objęte dofinansowaniem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych”. Realizując projekt wprowadzono szereg rozwiązań związanych ze zwiększeniem widoczności czasopisma na arenie międzynarodowej, a także podniesieniem jakości publikowanych artykułów oraz wprowadzeniem nowej, ulepszonej polityki wydawniczej (stosowanie cyfrowych identyfikatorów dokumentów elektronicznych DOI, międzynarodowych identyfikatorów naukowców ORCID, utworzenie nowej strony internetowej www.biomaterials.pl, uruchomienie elektronicznego systemu zgłaszania, recenzowania i przetwarzania prac w czasopiśmie naukowym „Editorial System” oraz systemu do zarządzania stroną internetową czasopisma „Journals System”). W 2020 roku, z uwagi na śmierć Pana Profesora Jana Chłopka, zaistniała konieczność wyboru nowego Redaktora Naczelnego czasopisma. Stanowisko to objęła Pani prof. dr hab. inż. Elżbieta Pamuła, pełniąca od lat funkcję Redaktora tematycznego. Nieustanny rozwój czasopisma oraz jego wysoki poziom naukowy stwarzają możliwość starania się o indeksację w międzynarodowych bazach czasopism naukowych: Scopus i Web of Science, a także aplikowanie o przyznanie współczynnika wpływu Impact Factor, co będzie kolejnym krokiem milowym w historii czasopisma.

Wśród pierwszych inicjatyw realizujących cele statutowe Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów wymienić należy organizację konferencji poruszających zagadnienia związane z tematyką materiałów dla zastosowań medycznych. Po raz pierwsze konferencja pod nazwą „Biomateriały Węglowe” odbyła się już w roku 1990, w Rytrze. Od tego czasu była organizowana cyklicznie, jednak z uwagi na rozrastającą się tematykę oraz coraz większe zainteresowanie nią naukowców i lekarzy, w 1995 roku zakres merytoryczny konferencji poszerzony został o materiały ceramiczne, a konferencja przyjęła nazwę "Biomateriały Węglowe i Ceramiczne". Od 1996 roku konferencje odbywają się pod ogólnym, obejmującym wszystkie grupy biomateriałów (węglowe, ceramiczne, metaliczne, polimerowe, kompozytowe) tytułem: „Biomateriały w Medycynie i Weterynarii”. Materiały z konferencji publikowane są w czasopiśmie „Engineering of Biomaterials/Inżynieria Biomateriałów”. Każdego roku w konferencji bierze udział ok. 100 osób, w tym kilkunastu gości z zagranicy m.in. z Belgii, Białorusi, Czech, Francji, Grecji, Irlandii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. Wśród uczestników znaleźć można zarówno inżynierów materiałowych, technologów, chemików, jak i lekarzy różnych specjalności. Nieodłącznymi elementami konferencji są nie tylko wspaniałe wykłady plenarne, liczne referaty i ciekawe postery, ale także towarzyszące im naukowe dyskusje i rozważania. Konferencja jest okazją do wymiany doświadczeń między naukowcami z różnych ośrodków badawczych, a także do nawiązania współpracy pomiędzy inżynierami materiałoznawcami a środowiskiem medycznym. W ostatnich latach podczas konferencji organizowana jest również specjalna sesja dla doktorantów, połączona z konkursem na najlepszy poster, która umożliwia młodym naukowcom prezentację pierwszych wyników badań dotyczących biomateriałów, ich skonfrontowanie z najlepszymi specjalistami w tej dziedzinie oraz nabranie doświadczenia w sztuce prezentacji naukowych. W 2016 roku konferencja obchodziła swoje uroczyste 25-lecie, połączone z jubileuszem pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej prof. dr hab. inż. Marty Błażewicz oraz prof. dr. hab. inż. Stanisława Błażewicza, którzy w większości swoją karierę naukową poświęcili opracowaniu i badaniu biomateriałów. XXX Jubileuszowa Konferencja, która odbyła się w 2021 roku, poświęcona była pamięci, zmarłego w listopadzie 2020 roku, prof. Jana Chłopka – Przewodniczącego dorocznych konferencji „Biomateriały w medycynie i weterynarii", Członka-Założyciela i byłego Prezesa PSB, Kierownika Katedry Biomateriałów i Kompozytów WIMiC, a także byłego Dziekana WIMiC AGH.

Poza corocznymi konferencjami w Rytrze, Polskie Stowarzyszenie Biomateriałów było również organizatorem Międzynarodowego Kongresu Biomateriałów w 1999 r., który zgromadził ok. 100 uczestników z Polski i z zagranicy i umożliwił zaprezentowanie osiągnięć naukowo-badawczych członków PSB w międzynarodowym gronie. Doświadczenia zdobyte podczas organizacji tego kongresu oraz corocznych konferencji w Rytrze, na które zapraszani byli przedstawiciele Zarządu Europejskiego Stowarzyszenia Biomateriałów (m.in. James Kirkpartick, Geoff Richards, Josep Planell, Luigi Ambrosio, Matteo Santin), pozwoliły Polskiemu Stowarzyszeniu Biomateriałów podjąć starania o organizację Europejskiej Konferencji Biomateriałów w Krakowie. W 2011 roku, zarząd Europejskiego Stowarzyszenia Biomateriałów przyznał Polskiemu Stowarzyszeniu Biomateriałów prawo organizacji 27th European Conference on Biomaterials w 2015 roku. To wydarzenie było ogromnym sukcesem i nobilitacją polskiego środowiska naukowego zajmującego się szeroko rozumianą problematyką biomateriałów. Konferencja odbyła się w dniach 30 sierpnia - 3 września 2015 roku w Centrum Kongresowym ICE w Krakowie i okazała się wielkim wydarzeniem, w którym udział wzięło blisko 1000 osób, z czego znakomitą większość stanowili goście zagraniczni ze wszystkich kontynentów. Komitetowi Organizacyjnemu przewodzili prof. Jan Chłopek oraz prof. Elżbieta Pamuła. Wśród zaproszonych wykładowców plenarnych wymienić można takie sławy jak prof. Maria Siemionow, która dokonała pierwszego udanego przeszczepu twarzy w Stanach Zjednoczonych, czy uhonorowany wieloma nagrodami przewodniczący International College of Fellows of Biomaterials Science and Engineering, prof. Joachim Kohn. Łącznie przedstawionych zostało 8 wykładów plenarnych, 16 prezentacji „keynote”, 277 prezentacji ustnych, 38 prezentacji „Rapid Fire” oraz 534 postery. Program konferencji obejmował 58 sesji tematycznych związanych między innymi z nowoczesnymi materiałami implantacyjnymi, w tym biomateriałami inteligentnymi i o właściwościach antybakteryjnych, inżynierią tkankową, medycyną regeneracyjną, systemami dostarczania leków, nowatorskimi rozwiązaniami w zakresie terapii nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych, chorób serca i układu krążenia, czy z wykorzystania komórek macierzystych. Dodatkowo konferencji towarzyszyły sesje specjalne, podczas których poruszane były zagadnienia komercjalizacji wyników badań naukowych, współpracy nauki z przemysłem, przedsiębiorczości młodych naukowców, czy edukacji w dziedzinie biomateriałów. Dla uczestników konferencji zorganizowano również bogaty program kulturalny, m.in. koncert muzyki klasycznej w Bazylice Mariackiej, uroczystą kolację dla wykładowców i przewodniczących sesji w Muzeum Narodowym w Sukiennicach oraz Gala Dinner w Kopalni Soli w Wieliczce.

Ogromy sukces konferencji ESB2015 i jej pozytywny odbiór w świecie przyczynił się do nawiązania kontaktu z amerykańskim stowarzyszeniem International Society for Biomedical Polymers and Polymeric Biomaterials (ISBPPB), które zwróciło się do Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów z propozycją współpracy w zakresie organizacji międzynarodowej konferencji. Wydarzenie pod nazwą 4th International Conference on Biomedical Polymers & Polymeric Biomaterials (ISBPPB 2018) odbyło się w dniach 15-18 lipca 2018 r. na terenie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Komitetowi Organizacyjnemu przewodził prof. dr hab. inż. Jan Chłopek (Kierownik Katedry Biomateriałów i Kompozytów, WIMIC AGH) oraz prof. dr hab. inż. Elżbieta Pamuła (Prezes Polskiego Stowarzyszenia Biomateriałów), z kolei amerykańskie stowarzyszenie ISBPPB reprezentowali: prof. Gary Bowlin (The University of Memphis, USA) i prof. Munmaya Mishra (Altria Research Center, Virginia, USA). W konferencji udział wzięło 250 osób, z czego znakomitą większość stanowili goście zagraniczni z 36 krajów (m.in. z USA, Korei, Turcji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji, Grecji, Meksyku, Indii). Podczas konferencji zostały przedstawione: 4 wykłady plenarne, 11 wykładów typu „keynote”, 86 prezentacji ustnych, 22 prezentacje studenckie typu „rapid fire” oraz 131 posterów. Wykłady plenarne wygłosili: Prof. Sandra Van Vlierberghe (Universiteit Gent, Belgia), Prof. Andreas Lendlein (Helmholtz-Zentrum Geesthacht, Niemcy), Prof. Eben Alsberg (Case Western Reserve University, USA) oraz Prof. Joachim Kohn (The New Jersey Center for Biomaterials, Rutgers, USA). Program konferencji obejmował 12 sesji tematycznych związanych między innymi z materiałami polimerowymi dla inżynierii tkankowej, ortopedii, kardiologii, do leczenia ran oraz systemów dostarczania leków, a także związanych z metodami otrzymywania innowacyjnych polimerowych materiałów implantacyjnych, ich charakterystyką, badaniem reakcji komórkowych i tkankowych, analizą wyników badań doświadczalnych i klinicznych aż po przykłady aplikacji. Dla uczestników konferencji zorganizowano również ciekawy program towarzyszący, m.in. przyjęcie powitalne, uroczystą kolację dla zaproszonych wykładowców i przewodniczących sesji w tradycyjnej restauracji polskiej oraz Gala Dinner w Folwarku Zalesie koło Wieliczki.